Μήνας: Δεκέμβριος

Αφιέρωμα: Οι Μύλοι

Η διαδικασία του αλωνίσματος, ολοκληρωνόταν στους μύλους του χωριού. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, οι κάτοικοι πήγαιναν τους σπόρους των σιτηρών στους μύλους, για να αλεστούν και να πάρουν το αλεύρι. Το αλεύρι ήταν το κύριο συστατικό της παρασκευής όλων των αρτοποιημάτων. Άλεθαν συνήθως σιτάρι, καλαμπόκι και σπανιότερα βρίζα.

Οι μύλοι στο χωριό μας ήταν νερόμυλοι. Το νερό του ποταμού, έμπαινε σε ένα μεγάλο αυλάκι (το μυλαύλακο) και με την ορμή που αποκτούσε κινούσε, μέσω μηχανισμού,  μία μεγάλη στρογγυλή πέτρα που βρισκόταν πάνω σε μία όμοια σταθερή της. Ανάμεσα στις δύο πέτρες έπεφτε ο καρπός, ο οποίος τριβόταν και παίρναμε το αλεύρι.

Στις αρχές του 20ου αιώνα υπήρχαν δύο νερόμυλοι, του Κολούση και του Γερασούλη. Βρισκόταν στην περιοχή αριστερά και κοντά στην πάνω γέφυρα του ποταμού μας. Μάλλον καταστράφηκαν και οι δύο από κάποιο έντονο κατέβασμα του ποταμού.

Στα μέσα του 20ου αιώνα υπήρχαν άλλοι δύο νερόμυλοι. Ο ένας ήταν κεντρικά στον κάμπο του χωριού και είχε πολλούς ιδιοκτήτες. Δεν υπάρχει πια. Ο άλλος, της οικογένειας Λιούμη, λειτούργησε περίπου μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '70. Είναι ο μοναδικός του οποίου τα χαλάσματα μπορούμε να επισκεφτούμε, για ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο.

Φωτογραφικό υλικό

(κλικ για μεγέθυνση)

Τομή λειτουργίας μύλου που χρησιμοποιεί την κίνηση του νερού ως πηγή ενέργειας.

(κλικ για μεγέθυνση)

Ότι έχει απομείνει από τον νερόμυλο της οικογένειας Λιούμη. Ο μύλος λειτούργησε περίπου μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '70.

(κλικ για μεγέθυνση)

Εσωτερικά ο νερόμυλος της οικογένειας Λιούμη. Διακρίνονται ακόμα και σήμερα τα κύρια στοιχεία της λειτουργίας του.

Μήνας: Νοέμβριος

Αφιέρωμα: Οι Καζανιές

Στον κάμπο του χωριού, παλαιότερα, καλλιεργούνταν κληματαριές, πλήρως προσαρμοσμένες στο ορεινό περιβάλλον. Οι κληματαριές βρίσκονταν στους όχτους, μικρά αναχώματα περιμετρικά των χωραφιών. Σήμερα ελάχιστες ποικιλίες καλλιεργούνται.

Ο τρύγος των σταφυλιών γίνεται συνήθως το μήνα Σεπτέμβρη. Τα σταφύλια συμπιέζονται και υπόκεινται στη διαδικασία της αλκοολικής ζύμωσης, για 30 περίπου μέρες. Αφού πάρουμε το κρασί, η μάζα που απομένει ονομάζεται στέμφυλα. Τα στέμφυλα, βράζουν σε χάλκινα καζάνια και με την διαδικασία της απόσταξης, παίρνουμε το τσίπουρο.

Κάθε Νοέμβριο οι καζανιές του χωριού είχαν την τιμητική τους. Υπήρχαν τρεις καζανιές, των οικογενειών Γεράση, Παπαθεμιστοκλέους και Παπαγεωργίου. Σήμερα λειτουργούν οι δύο πρώτες, όπως ακριβώς τον παλιό καιρό.

Οι οικογένειες  και οι φίλοι τους μαζεύονταν για μερόνυχτα, και παρήγαγαν το αγαπημένο τσίπουρο. Η πληρωμή, παλαιότερα, γινόταν σε είδος, το "ξάϊ", δηλαδή περίπου 1 οκά του ποτού που παρήγαγαν ανά καζανιά. Τοπικοί μεζέδες και παραδοσιακή μουσική συμπλήρωναν τη διαδικασία, που αποτελούσε τελετουργία, με σκοπό την κοινωνική συναναστροφή και την ευχάριστη διάθεση.

Φωτογραφικό υλικό

(κλικ για μεγέθυνση)

Τέλος Αυγούστου, τα σταφύλια είναι σχεδόν έτοιμα να τα τρυγήσουμε και να τα πολτοποιήσουμε.

(κλικ για μεγέθυνση)

Τα στέμφυλα βράζουν, οι ατμοί που παράγονται υγροποιούνται μέσα στον κρύο σωλήνα (διαδικασία απόσταξης) και παίρνουμε το τσίπουρο.

(κλικ για μεγέθυνση)

Οι κληματαριές βρίσκονταν στους όχτους, στα μικρά αναχώματα περιμετρικά των χωραφιών που οριοθετούσαν τις ιδιοκτησίες.

(κλικ για μεγέθυνση)

Είναι αυτή η μαγική εποχή του χρόνου που η φύση ντύνεται με όλα τα χρώματα.

Μήνας: Οκτώβριος

Αφιέρωμα: Η Πλατεία

Η πλατεία βρίσκεται στην είσοδο του χωριού. Ονομάστηκε πλατεία Εμπορικού Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς, για να τιμήσει το Επιμελητήριο Πειραιώς, το οποίο μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο ήρθε στην πολύπαθη και πάμφτωχη περιοχή μας και βοήθησε οικονομικά την ανάκαμψη του. Στα πλαίσια της βοήθειας, μέλη του έγιναν ανάδοχοι σε τρία παιδιά του χωριού.

Στο κέντρο της, φιλοξένησε για χρόνια τον μεγαλύτερο πλάτανο του χωριού, ο οποίος δυστυχώς δεν άντεξε στο βάθος του χρόνου. Κάτω από τον πλάτανο γίνονταν παλαιότερα τα γλέντια και τα πανηγύρια του χωριού.

Στην άκρη της, βρίσκεται το κτίριο του παλαιότερου Δημοτικού Σχολείου, το οποίο ανακαινίστηκε την δεκαετία του 1990 και σήμερα στεγάζει το Δημοτικό Κατάστημα και άλλες χρήσεις.

Στο πίσω μέρος της, θα βρούμε το μνημείο των Πεσόντων συγχωριανών μας κατά τον Ελληνο-Τουρκικό Πόλεμο του 1922, τον Ελληνο-Ιταλικό Πόλεμο του 1940 και του Εμφυλίου Πολέμου.

Στην είσοδο βρίσκεται η προτομή που τιμά τον συγχωριανό μας Έφεδρο Λοχαγό Γεώργιο Παπαθεμιστοκλέους, δημοδιδάσκαλο και πατέρα 4 τέκνων, που "έπεσε" ηρωικά στον πόλεμο του 1940 υπέρ της ελευθερίας της πατρίδας μας.

Φωτογραφικό υλικό

(κλικ για μεγέθυνση)

Η προτομή του Έφεδρου Λοχαγού Γεωργίου Παπαθεμιστοκλέους

(κλικ για μεγέθυνση)

Το μνημείο των Πεσόντων συγχωριανών μας

(κλικ για μεγέθυνση)

Παλαιότερα υπήρχε καφενείο επί της πλατείας και τα τραπεζάκια του ήταν κάτω από τον πλάτανο του χωριού. Η φωτογραφία είναι από το αρχείο της Αλεξάνδρας Βασάκου-Παπαδημητρίου και απεικονίζει γλέντι στο καφενείο. Πίσω στο βάθος διακρίνονται ο μεγάλος λάκκος του χωριού και τα άλλα καφενεία που υπάρχουν μέχρι και σήμερα

(κλικ για μεγέθυνση)

Στον μεγάλο λάκκο του χωριού μπροστά στο καφενείο του Σωκράτη Παπαγεωργίου, υπήρχε γεφυράκι τοξωτό. Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του Χρήστου Βασάκου και απεικονίζει τον ίδιο (αριστερά) με τον βλάμη του Ευάγγελο Γεράση

(κλικ για μεγέθυνση)

Η σημερινή όψη της πλατείας

(κλικ για μεγέθυνση)

Το ανακαινισμένο κτίριο που παλαιότερα στέγαζε το Δημοτικό Σχολείο του χωριού

Μήνας: Σεπτέμβριος

Αφιέρωμα: Τα Πηγάδια

Τον παλαιό καιρό που δεν υπήρχε δίκτυο ύδρευσης στο χωριό, ο κόσμος εξυπηρετούσε τις ανάγκες του για νερό, στις δύο πηγές που υπήρχαν. Το νερό ερχόταν από τα βάθη του βουνού κι έτρεχε καθαρό και γάργαρο. Οι πηγές ήταν διαμορφωμένες με αυλάκι σε χαμηλό σημείο, έτσι ώστε να ξεδιψούν και τα ζώα του χωριού.

Η μία πηγή βρισκόταν στον πάνω μαχαλά, δίπλα στην είσοδο του Ιερού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια δεν χρησιμοποιείται κι έχει σταματήσει η ροή του νερού.

Η δεύτερη πηγή, το Πηγάδι μας, βρίσκεται στην είσοδο του χωριού. Ήταν η κύρια πηγή του χωριού. Ο κόσμος πήγαινε με τις βαρέλες (μικρά ξύλινα βαρελάκια) κι έπαιρνε νερό για το σπίτι του. Τα παλαιότερα χρόνια, οι οικογένειες συνόδευαν μέχρι το πηγάδι κι αποχαιρετούσαν τους αγαπημένους τους, που έφευγαν για εργασία στους ξένους τόπους, με την ελπίδα ότι θα είχαν μία καλύτερη ζωή και μια μέρα θα αντάμωναν ξανά. Στους γάμους, το προηγούμενο βράδυ, ο κόσμος κατεβαίνει τραγουδώντας και παίρνει νερό για να φτιάξει τη γαμήλια κουλούρα (αρτοποίημα), έθιμο που τηρείται μέχρι σήμερα. Το πηγάδι παραμένει μέχρι και σήμερα αγαπημένο σημείο και μέρος συνάθροισης της νεολαίας του χωριού.

Φωτογραφικό υλικό

Η πηγή στον πάνω μαχαλά

(κλικ για μεγέθυνση)

Η πηγή στον πάνω μαχαλά. Απ'ότι μαρτυράει η παλαιά φωτογραφία από το αρχείο της Αλεξάνδρας Βασάκου-Παπαδημητρίου, η πηγή κατασκευάστηκε το 1931. Το νερό της έρχεται μέσα στο χωριό μέσω δικτύου από πηγή που βρίσκεται πάνω στο βουνό.

(κλικ για μεγέθυνση)

Η σημερινή μορφή της πάνω πηγής.

Η κάτω πηγή, το Πηγάδι μας 

(κλικ για μεγέθυνση)

Ο δρόμος που οδηγεί στο πηγάδι. Στους γάμους, ο κόσμος κατεβαίνει τραγουδώντας και παίρνει δροσερό νερό για να ξυρίσουν το γαμπρό και για να φτιάξουν τη γαμήλια κουλούρα.

(κλικ για μεγέθυνση)

Τα παλαιότερα χρόνια, οι οικογένειες συνόδευαν μέχρι το πηγάδι κι αποχαιρετούσαν τους αγαπημένους τους που έφευγαν για εργασία σε ξένους τόπους, με την ελπίδα ότι θα είχαν μία καλύτερη ζωή και μια μέρα θα αντάμωναν ξανά.

(κλικ για μεγέθυνση)

Αγαπημένο στέκι της νεολαίας του χωριού. Ποιος δεν έχει σημαδέψει τα ξύλα της σκεπής με προσωπικά μηνύματα...

(κλικ για μεγέθυνση)

Η όψη του χωριού μέσα από το πηγάδι.

Μήνας: Αύγουστος

Αφιέρωμα: Οι Εκκλησίες

Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Είναι ο κεντρικός Ναός του χωριού. Βρίσκεται στον πάνω μαχαλά. Κτίστηκε το 1915, στη θέση παλαιότερου που είχε καταστραφεί, με προσωπική εργασία των κατοίκων. Το τέμπλο του Ναού, τα βημόθυρα, και ίσως ο δεσποτικός θρόνος είναι έργο του Τουρνοβίτη ξυλογλύπτη Βασίλειου Σκαλιστή. Νεότερες δωρεές έγιναν από το συγχωριανό μας ξυλογλύπτη, Δημήτριο Γράβο, τη δεκαετία του 2000. Είναι η εκκλησία όπου λαμβάνουν μέρος οι τελετές γάμων και βαπτίσεων. Κάθε 15 Αυγούστου, το χωριό τιμά την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με την τέλεση πανηγυρικής Θείας Λειτουργίας. Παλαιότερα, οι μισές οικογένειες του χωριού είχαν σαν προστάτιδα την Παναγία, ενώ οι υπόλοιπες είχαν την Αγία Παρασκευή.

Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου. Είναι ο παλαιότερος Ναός του χωριού. Βρίσκεται εντός του περιβόλου του νεκροταφείου. Σύμφωνα με μαρτυρίες ο πρώτος Ναός κτίστηκε τον 17ο αιώνα. Από τότε έγιναν προσθήκες και ανακαινίσεις αλλοιώνοντας την αρχική του μορφή, δημιουργώντας τον σημερινό στενόμακρο Ναό.

Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου. Το εκκλησάκι βρίσκεται εντός του νεκροταφείου. Κτίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960, στη θέση παλαιότερου Ναού που υπήρχε στο σημείο.

Φωτογραφικό υλικό

(κλικ για μεγέθυνση)

Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου

(κλικ για μεγέθυνση)

Σχέδιο τέμπλου, από το αρχείο του Τουρνοβίτη Ξυλογλύπτη Γεώργιου Σκαλιστή

(κλικ για μεγέθυνση)

Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου

Μήνας: Ιούλιος

Αφιέρωμα: Τα Αλώνια

Τον Ιούνιο μήνα γινόταν ο θερισμός των χωραφιών. Τα στάχυα των σιτηρών συγκεντρώνονταν σε μικρά δέματα, τα χερόβολα, κατόπιν γίνονταν μεγάλα δεμάτια και μεταφέρονταν στην άκρη των αλωνιών τοποθετημένα σε μεγάλους σωρούς, τις λεγόμενες θημωνιές.

Τον Ιούλιο μήνα ακολουθούσε το αλώνισμα. Το αλώνισμα ήταν η διαδικασία με την οποία ο χρήσιμος καρπός των σιτηρών διαχωριζόταν από το φυτό του. Το αλώνι είναι ένας χώρος κυκλικός, επίπεδος και πλακόστρωτος και στο κέντρο υπήρχε ένας ξύλινος πάσσαλος, που δένονταν το ζώο που βοηθούσε στη διαδικασία. Η κάθε οικογένεια , μέρες πριν, ερχόταν στο αλώνι και το καθάριζε, του έβαζε φωτιά με άχυρα για να καούν τα αγριόχορτα. Μετά σκούπιζε και αρμολογούσε τους αρμούς από τις πέτρες, με ένα μείγμα κοπριάς από αγελάδα, που όταν στέγνωνε γινόταν σκληρό. Έτσι δεν μπορούσε να πάει χαμένος ούτε ένας κόκκος καρπού.

Τα ζώα περιστρέφονταν και πατούσαν τα στάχυα, ενώ οι οικογένειες τα ανακάτευαν στον αέρα για να γίνει γρηγορότερα ο διαχωρισμός. Η διαδικασία διαρκούσε ώρες. Στο τέλος κοσκίνιζαν τον καρπό με το δερμόνι (σουρωτήρι με μεγάλες τρύπες).

Φωτογραφικό υλικό

(κλικ για μεγέθυνση)

Το αναπαλαιωμένο αλώνι στην είσοδο του χωριού. Εκεί παλαιότερα γίνονταν και τα περισσότερα γλέντια των γάμων.

(κλικ για μεγέθυνση)

“...στο τέλος κοσκίνιζαν τον καρπό με το δερμόνι (σουρωτήρι με μεγάλες τρύπες)...”

(κλικ για μεγέθυνση)

Η διαδικασία του αλωνίσματος ήταν παρόμοια σχεδόν σε όλη την Ελλάδα, η φωτογραφία είναι από Τρικαλινή εφημερίδα.

(κλικ για μεγέθυνση)

Το δεύτερο  αναπαλαιωμένο αλώνι, στο κέντρο του χωριού, κάτω από τον Ιερό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Εκεί κατά παράδοση, το απόγευμα μετά τη Δεύτερη Ανάσταση την Κυριακή του Πάσχα, οι γυναίκες και οι κοπέλες του χωριού μαζεύονταν, γιόρταζαν την Ανάσταση, τραγουδούσαν και χόρευαν.

Μήνας: Ιούνιος

Αφιέρωμα: Οι Καλύβες

Οι καλύβες είναι δίπατα κτίσματα που βρίσκονται μέσα και περιμετρικά του χωριού. Το κάτω μέρος τους είναι κλειστό με μικρά ανοίγματα και πέτρινο, ενώ το πάνω έχει μεγάλα ανοίγματα και ξύλινη κατασκευή που συγκρατεί τη σκεπή.

Στο χωριό μας παλαιότερα υπήρχε μικρής κλίμακας κτηνοτροφία. Υπήρχαν κοπάδια αιγοπροβάτων και βοοειδών που κάλυπταν τις ανάγκες του πληθυσμού σε φρέσκο γάλα, βούτυρο, τυρί και έβοσκαν στις περιοχές γύρω από το χωριό. Ο βαρύς χειμώνας δημιούργησε την ανάγκη εγκλεισμού των ζώων για την προστασία τους. Τα ζώα σταβλίζονταν συνήθως στο ισόγειο (στα κελάρια) των σπιτιών, και όταν ο χώρος στα κελάρια δεν επαρκούσε στην καλύβα της οικογένειας.

Οι καλύβες λειτουργούσαν σαν αποθηκευτικοί βοηθητικοί χώροι των οικογενειών. Εκτός από τα ζώα τους, αποθήκευαν σε αυτές εργαλεία και την τροφή για όλα τα ζώα τους. Στο ισόγειο της καλύβας είχαν το άχυρο και τα τριφύλλια. Στο επάνω μέρος το κλαδί (τα φύλλα της βελανιδιάς) και τις κορυφές των καλαμποκιών.

Συνήθως, στην είσοδο της κάθε καλύβας υπήρχε και το αλώνι της οικογένειας.

Φωτογραφικό υλικό

(κλικ για μεγέθυνση)

Το κάτω μέρος τους είναι κλειστό με μικρά ανοίγματα και πέτρινο, ενώ το πάνω έχει μεγάλα ανοίγματα και ξύλινη κατασκευή που συγκρατεί τη σκεπή

(κλικ για μεγέθυνση)

Καλύβες στον κάμπο

(κλικ για μεγέθυνση)

Η φύση “κυριεύει” όσες καλύβες δεν συντηρήθηκαν

(κλικ για μεγέθυνση)

Όσες καλύβες συντηρήθηκαν στέκουν αγέρωχες, έτοιμες να φανούν ξανά χρήσιμες

(κλικ για μεγέθυνση)

Εσωτερικά στο πάνω μέρος μίας καλύβας

(κλικ για μεγέθυνση)

Στο δρόμο που οδηγεί στο ποτάμι